Razvoj banjskog turizma u Srbiji.
Srbija je zemlja koja se može pohvaliti bogatom i dugom tradicijom banjskog turizma. Pre više od 2.000 godina stari Rimljani su po čitavoj Evropi, pa i na prostorima današnje Srbije, gradili svoja kupatila i bazene na izvorištima mineralnih voda. Razvitku banja su doprineli i Turci, koji su u srpskim banjama gradili svoja kupatila, tzv. „amame„, koji i danas postoje u više banja. Prva savremena ispitivanja i analize lekovite vode izvršena su u Beču 1834. godine. Lekovitost termalnih voda sa izvorišta u Srbiji i nemački baron i istraživač ruda Zigmund August Volfgang Herder, kao i naši naučnici Sima Lozanić i Josif Pančić. Banje u Srbiji postaju sve popularnije krajem 19. i početkom 20. veka. Po završetku Prvog svetskog rata u njima počinje izgradnja vila, letnjikovaca, salona. Banjski parkovi se uređuju po ugledu na parkove u Italiji i Francuskoj. Godine 1914. donet je i prvi zakon o banjama, mineralnim i toplim vodama. Nakon Drugog svetskog rata dolazi do naglog razvoja banjskog turizma. Povećavaju se smeštajni kapaciteti i grade lečilišta, a 1960. godine banjama se dodeljuje status prirodnih lečilišta.
Geografske odlike
Srbija je zemlja koja raspolaže ogromnim termomineralnim bogatstvom. U preko 40 banja postoji više od 1.000 registrovanih izvora, kao i veliki broj izvorišta mineralnog gasa i lekovitog blata. Banje u Srbiji imaju većinom blagu klimu i nalaze se u ekološki čistim sredinama. Većina njih smeštena je u podnožju planina, okružena razbujalom nedirnutom prirodom.
Zdravstveni i medicinski značaj
Najveći broj banja u Srbiji predstavlja lečilišta bogata izvorima mineralnih i termomineralnih voda, koje se odlikuju raznovrsnim fizičko-hemijskim sastavom. Pored lekovitih voda, u nekim banjama se koristi i lekovito blato – peloid. Na osnovu temperature voda, banje u Srbiji se mogu svrstati u četiri grupe: banje sa hladnim mineralnim vodama, hipoterme, homeoterme i hiperterme.
Prema lekovitim svojstvima, u banjama Srbije postoje sve klase voda:
1. alkalne (Bukovička, Sijarinska, Bogutovačka, Klokot Banja),
2. zemno-alkalne (Lukovska i Vrnjačka banja, Palanački kiseljak),
3. alkalno-murijatične (Sijarinska i Vranjska banja, Banja Koviljača),
4. murijatične (Slankamen, Banja Rusanda),
5. gvožđevite (Bukovička, Brestovačka, Vrnjačka, Sijarinska i Banja Koviljača),
6. sumporativne (Mataruška, Ribarska, Vranjska i Banja Koviljača),
7. radioaktivne (Niška, Bogutovačka, Pribojska, Zvonačka, Sokobanja, Gornja Trepča),
8. jodne (Slankamen, Prigrevica, Bezdan),
9. prirodna lekovita blata (Palić, Rusanda, Koviljača i Gamzigradska banja).
Sve ove vrste voda se sa velikim uspehom koriste u lečenju i prevenciji velikog broja oboljenja. Mogu se upotrebljavati kupanjem, pijenjem, orošavanjem ili ispiranjem.
Srbija ima i nekoliko vazdušnih banja. Čist vazduh, odogovarajuća vlažnost, uvećana koncentracija kiseonika, povoljna vazdušna strujanja, kao i veliki broj sunčanih sati tokom godine, veoma blagotvorno deluju na psiho-fizičke sposobnosti organizma. U vazdušne banje ubrajaju se: Ivanjica, Divčibare, Zlatar, Zlatibor, Rudnik i Banja Vrdnik.
Turizma i turistički potencijali u banjama
Banjski turizma u Srbiji predstavlja najznačajniju granu turizma, pre svega zbog lekovitih karakteristika voda i vazduha. Međutim, osim medicinskih i zdravstvenih usluga, one nude i mnoge druge turističke sadržaje.
U okolini banja postoje mnogi značajni spomenici kulturno-istorijske baštine, manastiri, crkve, arheološka nalazišta. Obzirom na njihov geografski položaj, turisti u banjama mogu uživati i u netaknutim prirodnim lepotama, stoletnim šumama, planinama jezerima, rekama, pećinama itd.
Takođe u mnogim banjama su izgrađeni moderni sportsko-rekreativni centri sa brojnim terenima za ekipne sportove, bazenima, salonima za masažu i fitnes centrima. Brojna jezera i reke u okolini banja raj su za ribolovce, a obližnje planine privlače ljubitelje planinarstva.
Ako se svemu ovome pridoda i činjenica da većina banja raspolaže odličnim smeštajnim kapacitetima, možemo zaključiti da je turistička ponuda u banjama Srbije više nego dobra.
