Laksativi

Ubrzavaju ispražnjavanje crijeva. Primjena im je ograničen na pražnjenje crijeva pri dijagonstičkim pretragama, hiruškim zahvatima, i za izazivanje defekacije kod povremene opstipacije.
Na laksative postoji i navikavanje. Slično tome učestala stimulacija već praznog kolona može dovesti do tzv “laksativnog kolona” gdje imamo nemoguću spontanu defekaciju i perzistentne metaboličke i elektrolitske poremećaje.
Apstinencijski sindrom
(anoreksija, nadimanje, mialgije, vrtoglavica, glavobolje i nesanica, opšta slabost)
Mehanički laksativi
* laksativna klizma – natrijev fosfat, bifosfat, fiziološka, maslinovo ulje urokuju rektalnu distenziju i razmekšanje fecesa
* osmotski laksativi (supstance koje se teško ili nikako ne resorbuju iz gita a povlače vodu. Bolje je da se daju već otopljeni jer sulfatni joni sprječavaju resorpciju otapala). Predstavnici su: magnezijev i natrijev sulfat, voće (sadrži organske kiseline – limunska, vinska, jabučna koje djeluju kao osmotski laksativi)
* sredstva koja bubre: agar-agar, metilceluloza, natrijeva karboksimetilceluloza – povećavaju crijevni sadržaj pa djeluju laksativno. Moraju se uzeti sa većim količinama vode da ne bi uzrokovali zastoj
* emolijentni laksativi: razvodnjavaju i smekšavaju feces. Dvije su im grupe: mineralna i masna ulja (tekuči parafin i maslinovo ulje – čine feces klizavim) i površinski aktivne supstance koje smanjuju površinsku napetost i olakšavaju penetraciju vode.
Hemijski laksativi
* sprječavaju resoprciju elektrolita i vode ili čak uzrokuju izlaženje tekućine u lumen sa jonima
1. inhibicijom mukozne NK atpaze
2. oštećenjem mukoze i međućelijskih membrana – povećanje propustljivosti
3. stimulacijom crijevne adenilatciklaze.
Hemijski laksativi tankog crijeva
* ricinusovo ulje koje se pod uticajem žuči i pankreasnog soka hidrolizira na glicerol i ricinolnu kiselinu koja podražujke crijevo. Smatra se da to radi opreko oslobađanja histamina. Nakon 2-6h imamo potpuno ispražnjnje debelog crijeva.
Hemijski laksativi debelog crijeva
* antrakinonske droge – sadrže derivate antrakinona tzv “emodini” koji se resorbuju u tankom crijevu i nakon biotransformacije izlučuju se djelmično na sluznici kolona gdje sa neresorbiranim dijelom lijeka djeluju kao hemijski laksativi. Mogu uzrokovati kolitis i hiperemiju male zdjelice pa se ne preporučuju trudnicama i za vrijeme menstruacije.
* Derivati di-fenil-metana: fenolftalein i acetfenolpiklin (potentniji). U tankom crijevu se resorbiraju i izlučuju u žuči kao glukuronidi i o-sulfati. Pod uticajem bakterija ti se konjugati raspadaju i oslobođeni difenoli djeluju na sluznicu tek negdje za 6 do 12 sati ako se u obliku supozitorija primjeni kao kontaktni laksans djeluje za 60 minuta